Εζ Βασίλη – Φάρασα – Καππαδοκία

Ο Μέγας Βασίλειος έζησε στη Καππαδοκία και αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Θεωρείται στη παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στη Καισάρεια, την Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα. Η 1 Ιανουαρίου του 379, ημέρα της κηδείας του, διατηρούμενη στη παράδοση, θεωρήθηκε (πρώτα) απ΄ όλους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη, στη νέα χρονιά. Το τραγούδι «τ’ Εζ-Βασιλη» συνόδευε την ολονύκτια νυκτερινή πομπή από το χωριό του Βαρασού (Φάρασα) -κτισμένο στο βάθος μιας μεγάλης και βαθιάς χαράδρας που χωρίζει τον Ταύρο από τον Αντίταυρο, προς τη σπηλιά του Αγίου Βασιλείου, που βρισκόταν κοντά στην έξοδο της χαράδρας, στης όχθες του Ζαμάντη ποταμού. Στη σπηλιά αυτή, η τοπική παράδοση ήθελε τον άγιο να έχει ασκητέψει ή κρυφτεί, διωκόμενος από τον τότε αυτοκράτορα Ιουλιανό τον παραβάτη και τους αιρετικούς του Αρείου. Η ολονύκτια αυτή προσκυνηματική πομπή και ο χορός προς τιμήν του αγίου Βασιλείου, γινόταν σε ανάμνηση του θαύματος της διάσωσης την πόλης της Καισαρείας από τις απειλές του αυτοκράτορα Ιουλιανού, με τις προσευχές του αγίου και τη λιτανευτική και ευχαριστηριακή προσκύνηση των Καισαρέων στο ναό της Θεοτόκου, πάνω στο όρος Δίδυμον, όπου κατέφυγαν.

«Χυτάτε να υπάμε σσόν Ε-Βασίλη, Να γκρεμάσωμεν τα κρέτε σο σίδι Έσσυρεν δαζι δώξεν δζαι α γεσίλι, Τε χτες της εβίτζα σον Ε-Βασίλη Βάι Παναγιά μου, Θεοτόκον Κύριε ελεήμον, Κύριε ελέησον! Κατά χρόνο μειζ έχουμ’ τα ατέτι, Σήεμρα μειζ έχουμε μουχαπέτι Τον κόσμος δζαι τα’ αλέμιν του τα κρατεί Ένι η πίστι δζαι το υπατέτι Σον Κούτσορον το ποτάμι ‘υρίσθη Εν κατινόν του Χριστενού η πίστι Άες Γιωρκη τα’ αβγό σου ένι γήρι Γήριν δζόνι εν κατινόν αϊγήρι Δζαπ’ α σ’ αντιέσυονε είσαι χαζήρι Σεν δζαι την εικόνα προσδζυνούμεν σες Άες Γιώρκης δζ’ Άες Δημ΄τηρης είντ’ αρρά σου Χριστού την εικόνα έχουν φτερά Αρρωσύνην καοσύνη να ίνει ση Χριστένοσύνη Να σβυστή η δεβοσύνη να γλυτώσ’ η Ρωμοσύνη Σ’ νουν οι Τούρδζοι του δεσόβου Να νεγκόσουμ’ δεχούς φόβο Ες Βασίλ’ να μες βκοήσει, Τον παλόν ταρόν να μας υρίσει»

Τρέξτε να πάμε στον Αη Βασίλη Να κρεμάσουμε τα κρέατα από την ιτιά Τουφέκισε και βάρεσε ένα ελάφι Από τα χθες την αυγή στον Αη Βασίλη Βάι Παναγιά μου, Θεοτόκον Κύριε ελεήμον, Κυριε ελέησον! Κάθε χρόνο εμείς το έχουμε έθιμο Σήμερα έχομε γιορτή Τον κόσμο ενωμένο πάντα κρατεί Μόνο η πίστη και η προσευχή Τον Φλεβάρη το ποτάμι θολώνει Μα του Χριστιανού η πίστη είναι ξάστερη. Άγιε Γιώργη τ’ άλογό σου είναι άσπρο Όχι μόνο άσπρο αλλά και καθαρό Όπου κι αν σε θυμηθούνε είσαι έτοιμος Και προσκυνούμε εσένα και την εικόνα σου. Ο Αη Γιώργης κι ο Αη Δημήτρης είναι δυνατοί Και στου Χριστού την εικόνα έχουνε φτερά Δύναμη και καλοσύνη να γεμίσει η Χριστιανοσύνη Να σβεστεί η διαβολιά να γλυτώσει η Ρωμιοσύνη Ας πάνε οι Τούρκοι κατά διαβόλου Να κυκλοφορούμε δίχως φόβο Ο Άγιος Βασίλειος να μας ευλογήσει Και να μας ξαναγυρίσει στον παλιό καιρό.

Πηγές: Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝΒασίλειος Καισαρείας – Βικιπαίδεια